Theo hãng tin Bloomberg, Nhật Bản là ông trùm của mảng xe hơi chạy xăng truyền thống. Thương hiệu Toyota của nước này là hãng xe số 1 thế giới trong 3 năm qua, còn Honda Motor hay Nissan cũng đều nằm trong top các dòng xe bán chạy nhất thế giới.
Thế nhưng khi cuộc cách mạng ô tô điện đang diễn ra nhanh chóng, xe hơi Nhật Bản phải đối mặt với những đối thủ cực kỳ nặng ký như Tesla của Mỹ hay BYD của Trung Quốc. Tồi tệ hơn, cuộc chuyển mình sang xe điện của Nhật Bản lại chậm chân hơn rất nhiều so với các đối thủ.
Tại thị trường xe hơi lớn nhất thế giới là Trung Quốc, sự hụt hơi của các thương hiệu ô tô Nhật Bản được thể hiện vô cùng rõ ràng. Năm 2022, cứ 4 xe mới bán ra là có 1 ô tô điện và hầu như những chiếc xe điện này đều là sản phẩm trong nước.
Hãng tin Bloomberg ước tính trong năm 2023, tổng doanh số bán xe điện ở Trung Quốc sẽ đạt 9 triệu chiếc, qua đó chiếm 35% thị phần toàn thị trường.
Không chỉ chậm chân trong mảng xe điện, thị trường xe xăng cũng chứng kiến sự thoái trào của ô tô Nhật Bản. Doanh số bán xe của Honda và Nissan tại Trung Quốc đã liên tục suy giảm 2 năm gần đây, còn Toyota thì chứng kiến đợt giảm doanh số lần đầu tiên trong 10 năm tại thị trường tỷ dân vào năm 2022.
Mặc dù những yếu tố như đứt gãy chuỗi cung ứng chip điện tử, đại dịch Covid-19 hay nhiều vấn đề khác cũng góp phần khiến xe hơi Nhật Bản có một năm không như ý, tuy nhiên tờ Bloomberg khẳng định việc những chiếc xe điện hấp dẫn hơn đã khiến người dùng quay lưng dần với các mẫu xe xăng truyền thống của xứ sở mặt trời mọc.
Gã khổng lồ ngã xuống?
Theo Bloomberg, trong khi Trung Quốc mở ra cánh cửa mới đến tương lai cho ngành xe điện thì những gã khổng lồ Nhật Bản, vốn thành công đưa xe hơi đến đại chúng hơn bất kỳ hãng ô tô nào khác trên thế giới, lại đang sa sút và điều này có thể thay đổi hoàn toàn cục diện cuộc chơi trên toàn cầu.
Hiện Tesla đang là nhà sản xuất xe điện nổi tiếng nhất thế giới, trong khi BYD của Trung Quốc bám sát theo sau khi có số lượng xe điện bán ra nhiều nhất, rồi đến Volkswagen của Châu Âu cũng nằm trong top ngành ô tô điện.
Thế nhưng Nhật Bản lại chẳng có hãng xe nào nằm trong top 20 chứ chưa nói gì đến top 10 ngành ô tô điện, khiến họ trở thành “người ngoài cuộc” trong cuộc cách mạng nóng bỏng có thể làm thay đổi thế giới 10 năm tới này.
“Nếu các hãng xe Nhật Bản vẫn tiếp tục kiểu thận trọng và thiếu quyết đoán trong mảng xe điện thì việc họ thất bại trên thị trường ô tô toàn cầu sẽ chỉ còn là vấn đề thời gian”, giám đốc điều hành Yale Zhang của hãng tư vấn Automotive Foresight khẳng định.
Tại Trung Quốc, phần lớn xe hơi Nhật Bản được sản xuất và phân phối thông qua một liên doanh với công ty địa phương. Ví dụ Guangzhou Automobile Group đã liên kết với Toyota và Honda để phân phối xe Nhật, còn Dongfeng Motor Group cũng hợp tác với Honda và Nissan.
Trên thực tế, những liên doanh này hoạt động khá hiệu quả trước khi xe điện bùng nổ. Mức giá hợp lý chỉ vào khoảng 100.000-300.000 Nhân dân tệ (tương đương 14.000-43.000 USD), chất lượng đảm bảo trong phân khúc ô tô hạng trung đã giúp xe Nhật Bản có được chỗ đứng tại Trung Quốc.
Những cái tên như Sylphy của Nissan, Toyota Corolla hay Honda Civic được mệnh danh là “3 chàng lính ngự lâm” của dòng xe Nhật tại Trung Quốc vì độ nổi tiếng của chúng. Năm 2022, Nissan Sylphy là mẫu xe bán chạy thứ 2 toàn quốc với 393,500 chiếc được tiêu thụ. Toyota Corolla đứng thứ 10 với 191.610 chiếc.
Thế nhưng kể từ năm 2020 khi Tesla xây dựng mạng lưới trạm sạc nhanh tại Trung Quốc, “bộ 3 lính ngự lâm” của Nhật Bản bắt đầu suy giảm mạnh về doanh số. Trong khi xe điện của Tesla và những công ty Trung Quốc như Nio, Xpeng đánh chiếm phân khúc ô tô hạng sang thì Hongguang Mini (liên kết giữa GM với đối tác tại Trung Quốc) lại tấn công thị trường xe điện giá rẻ, qua đó trở thành sản phẩm bán chạy nhất năm 2022.
Giờ đây khu ông lớn BYD tấn công mạnh phân khúc xe tầm trung, vốn là địa hạt của các hãng xe Nhật Bản ở Trung Quốc, với những sản phẩm ô tô điện cực kỳ hấp dẫn như SUV Song PLUS với tầm giá chỉ 140.000 Nhân dân tệ thì tình hình cho những gã khổng lồ Nhật Bản đang ngày càng tệ đi.
Sản phẩm trên của BYD cùng nhiều dòng xe điện khác đều nằm trong top những ô tô bán chạy nhất Trung Quốc năm 2022 với tổng doanh số lên 1,85 triệu chiếc.
“Các hãng xe hơi Nhật Bản nên cảm thấy lo lắng đi là vừa. Thậm chí nhiều hãng xe Nhật mới đây đã phải có những thay đổi lớn trong chiến lược phát triển vì thị trường ô tô điện Trung Quốc bùng nổ nhanh hơn dự đoán của họ”, giám đốc Yang Jing của Viện nghiên cứu CCR thuộc Fitch Ratings nhận xét.
Trong khi đó, Tổng thư ký Cui Dongshu của Hiệp hội xe hơi Trung Quốc (CPCA) nhận định các hãng xe Nhật nên có chiến lược quảng bá xe Hybrid, dòng xe hỗn hợp xăng và điện, của mình tốt hơn nữa. Rất nhiều khách hàng lo lắng không muốn chuyển hẳn sang xe điện sẽ ưa chuộng sản phẩm này, nhưng các thương hiệu Nhật lại chưa có chiến lược quảng bá xứng đáng cho chúng.
“Chúng tôi cho rằng xe hơi Nhật Bản vẫn còn cơ hội phát triển tại Trung Quốc”, ông Cui nói.
Tuy nhiên theo Bloomberg, nói thì dễ hơn làm.
Hạ gục
Vào tháng trước, Nissan đã phải hạ mức dự báo doanh số mục tiêu cho xe điện năm 2026 của mình từ 40% xuống 35% trong tổng số. Mặc dù vậy thương hiệu này vẫn mạnh miệng tuyên bố 98% doanh số của họ tại Châu Âu vào năm 2026 sẽ là xe điện hoặc xe Hybrid.
Giám đốc vận hành Ashwani Gupta của Nissan cho biết nguyên nhân là do các thương hiệu xe nội địa đang dẫn đầu mảng ô tô điện ở Trung Quốc. Công ty hiện chỉ có 2 dòng sản phẩm xe điện là Ariya và Sylphy, qua đó chỉ chiếm 1% tổng doanh số của Nissan trong quý III/2022.
Hiện Nissan đang đặt mục tiêu cho ra mắt 19 dòng sản phẩm xe điện và 35 mẫu ô tô Hybrid từ nay đến năm 2030. Tuy nhiên mẫu xe điện SUV mới nhất của hãng sẽ chưa thể ra mắt cho đến năm 2024.
Tương tự, người phát ngôn của Honda nhận định các hãng xe Trung Quốc có lợi thế hơn xe Nhật trong mảng sản xuất chip cùng nhiều linh kiện khác do họ là công xưởng thế giới. Đồng thời phía Honda cũng xác nhận sự suy giảm doanh số là do “yếu tố sản xuất” chứ không phải thương hiệu này đang mất dần sức hấp dẫn tại Trung Quốc.
Nissan Sylphy
Với Toyota, dòng xe điện mới nhất của họ tại Trung Quốc là bZ3 vốn là một sản phẩm hợp tác với BYD của Trung Quốc, hay nói chính xác hơn là sử dụng ắc quy của BYD. Chiếc xe này mới được ra mắt ngày 6/3/2023 với giá bán 169.800 Nhân dân tệ, tương đương 24.500 USD.
Hiện Toyota đang có 10 mẫu xe Hybrid và 4 dòng xe BEV chào bán tại thị trường Trung Quốc.
Trước đó, ông Akio Toyoda của gia tộc sáng lập Toyota đã từ nhiệm vị trí CEO để nhường cho người thay thế là ông Koji Sato. Bản thân ông Akio đã từng có quan điểm khá dè dặt về xe điện khi cho rằng nhiều quốc gia chưa phát triển sẽ chưa thể sử dụng rộng rãi sản phẩm này, qua đó biện minh cho việc Toyota chậm chân trong mảng ô tô điện.
Quay trở lại Trung Quốc, nhiều người như anh Alfed Wu sống tại Thâm Quyến vẫn là người hâm mộ xe xăng khi sở hữu một chiếc Toyota Reiz đã 6 năm. Anh Wu đang tìm kiếm một chiếc xe xăng mới vì không tin tưởng vào ô tô điện do lo ngại công nghệ này còn mới, có nhiều lỗi và không thể chạy đường dài.
Dẫu vậy, anh Wu cũng phải thừa nhận mình chỉ là một khách hàng khác thường tại Trung Quốc khi xe điện giờ đây đã trở nên quá phổ biến với xứ sở tỷ dân.
“Những chiếc xe điện giá rẻ, nhiều tính năng đang hạ gục dần những mẫu xe của Toyota như Corolla”, anh Wu thừa nhận.
*Nguồn: Bloomberg
